लॉक डाऊनचा " सोपस्कार" करत ' आर्थिक व्यवस्थेशी ' जीवघेणा खेळ खेळण्यापेक्षा एकदाच " झिरो मुव्हमेंट लॉक डाऊन " लावावा ...

                दिशाहीन होत ‘चकवा ‘ झालेली व्यक्ती पुन्हा पुन्हा त्याच ठिकाणी येते तसेच सरकारचे लॉक डाऊन बाबत होताना दिसते आहे . अनलॉकची भाषा करणाऱ्या  सरकारने  कोरोना साथ नियंत्रणासाठी पुन्हा एकदा लॉक डाऊनची मात्रा लागू केली आहे . 

स्थानिक प्रशासन वेगवेगळ्या काळात ,वेगवेगळ्या पद्धतींने  लॉक डाउनची अंमलबजावणी करत असल्यामुळे लॉक डाऊन हा आता जनतेसाठी व्यावसायिकांसाठी , उदयॊगधंदयासाठी  'जाच ' ठरू लागलेला आहे 

      प्रश्न हा आहे की , हि मात्रा प्रभावी ठरेल काय ? कुठलेही औषध 'योग्य ' पद्धतीने घेतले तरच ते उपयोगी ठरते , लॉक डाऊन चे देखील तसेच आहे . कोरोना साथ नियंत्रणासाठी लॉक डाऊन उपयोगी ठरण्यासाठी सर्वप्रथम सरकारने धरसोडवृत्तीचा त्याग करत “झिरो मुव्हमेंट  लॉक डाऊन “ घेणे आवश्यक आहे . अर्धवट लॉक डाऊन केवळ आणि केवळ यंत्रणेचा अपव्यय ठरतो हे पहिल्या ४ लॉक डाऊनमधून अधोरेखित झालेलेच आहे . सरकारने टाळेबंदीचा  'डोळस ' वापर करायला हवा .  

*खरे तर पहिल्या २/३ लॉक डाऊन मध्येच ४/५ दिवसांचे झिरो मूव्हमेंट लॉक डाऊन घ्यायला हवे होते* 

            " झिरो मुव्हमेंट लॉक डाऊन " हा  कोरोनाची शृखंला खंडित करण्याचा सर्वोत्तम मार्ग ठरू शकतो . सध्याच्या लॉक डाऊन मध्ये  भाजीपाला खरेदी , फळ खरेदी -दूध खरेदी , मटण -चिकन-मासे खरेदीसाठी प्रत्येक घरातील एक तरी व्यक्ती बाहेर पडत आहे . अशा ठिकाणी नाही म्हणले तरी 'सोशल डिस्टन्स ' ला हरताळ फासला जातो आहे . घरातील एक व्यक्ती बाहेर पडत असली तरी त्यामुळे घरातील अन्य सदस्यांना देखील धोका आहेच . हे टाळणे गरजेचे आहे .

       ८० टक्के नागरीकांचे वर्तन जरी संवेदनशील -जबाबदारीचे भान असणारे असले तरी २० टक्के असंवेदनशील -बेजबाबदार नागरीकांमुळे कोरोनाचा विस्तार होतो आहे आणि म्हणूनच सध्या ज्या ज्या ठिकाणी टाळेबंदी लागू केलेली आहे तिचे रूपांतर ‘ शून्य हालचाल टाळेबंदी ' करणे हाच सर्वोत्तम ऊपाय तूर्त तरी कोरोना नियंत्रणात आणण्यासाठी  दिसतो आहे .

                     आजवर सरकार व सरकारी यंत्रणा अनेक उपाय योजतच आहेत पण कोरोनाची वाढती व्याप्ती लक्षात घेता हे उपाय अधिक प्रभावी व नाविन्यपूर्ण असायला हवेत . २०- २२ तास पाळले  जाणाऱ्या साथ सोवळ्यावर  केवळ  भाजी -किराणा -दूध यासम  खरेदीसाठी पाणी  फेरले जाणार असेल तर कोरोनाची श्रुंखला खंडित करणे दिवास्वप्नच ठरणार हे निश्चित .

     कोरोना अजून किती काळ राहणार हे अनिश्चित आहे . हे लक्षात घेत सरकारने  कोरोनाचा प्रसार रोखण्यासाठी सर्वाधिक गर्दी होणाऱ्या भाजीपाला -फळ वितरण व्यवस्थेचे विकेंद्रीकरण  करणे अत्यंत आवश्यक आहे . 'होम डिलिव्हरी ' हि वितरण व्यवस्था संकल्पना अधिकाधिक प्रमाणात अन्न -धान्य वितरणाच्या बाबतीत वापरली तर बऱ्याच मोठ्या प्रमाणात कोरोनाच्या प्रसारावर अंकुश आणला जाऊ शकतो . .

                अर्थातच कोरोना प्रसारास कारणीभूत असणारी दुसरी बाजू म्हणजे  नागरिकांचे बेजबाबदार वर्तन .कोरोनाचा हॉटस्पॉट असणाऱ्या भागात देखील आपल्या आयुष्यातील मांसाहार करण्याचा हा शेवटचा रविवार आहे अशा थाटातील रांगा , भविष्यात भाजीपाला मिळणारच नाही अशा थाटात कोरोना विषाणूला खिजवित भाजीपाला मार्केटमध्ये होणारी भाऊ गर्दी  'भारतीय नागरिक नागरिकशास्त्रात सदैव्य नापासच ' ठरतात याचीच साक्ष देताना दिसतात . वाईट याचे वाटते की अनेक विकसनशील देशातील कोरोना बळींची संख्या समोर दिसत असताना भारतीय नागरीक मात्र अजूनही गंभीर होताना दिसत नाहीत .

                    सारांश हाच की , जगाला हादरून टाकणाऱ्या कोरोना संसर्गाचे लोन भारतात 'कम्युनिटी स्प्रेड ' स्टेजमध्ये जाऊ द्यायचे नसेल व भारताची अवस्था अन्य देशासारखी बिकट होऊ द्यायची नसेल तर  तर प्रशासनाने आऊट ऑफ बॉक्स विचार करत नाविन्यपूर्ण उपाय योजायला हवेत व नागरिकांनी आपल्या बेजबाबदार वृत्तीला वेसण घालण्याची गरज आहे . कोरोनाचा प्रसार रोखण्यासाठी सरकारने ,पालिकांनी सफाई कामगार , अत्यावश्यक सेवेसाठी बाहेर पडणारे कर्मचारी -अधिकारी व जीवनावश्यक  खरेदीसाठी बाहेर पडणाऱ्या नागरिकांचे निर्जंतुकीकरण करण्यासाठी 'सॅनेटरी व्हॅन' ची व्यवस्था करायला हवी .

                वेळ अजूनही हाताबाहेर गेलेली नाही सरकार व नागरीकांनी  वेळीच जागे होणे गरजेचे आहे , अन्यथा अनर्थ अटळ दिसतो .

सुधीर लक्ष्मीकांत दाणी , बेलापूर , नवी मुंबई .